Je kent ‘m vast wel: de Wet DBA. Voor sommigen een lastig begrip, voor anderen een bron van eindeloze kopzorgen. Maar wat is het nu precies, waarom is ‘ie er, en wat betekent het voor jou als zelfstandige? Hierin neem ik je graag mee in onderstaand artikel.
Waarom de Wet DBA?
Om te snappen wat de Wet DBA doet, moeten we even terug in de tijd. In het pre-DBA tijdperk werkte men met VAR-verklaringen. Die gaven zzp’ers en opdrachtgevers vrijwaring van loonheffingen. De Belastingdienst controleerde nauwelijks en er ontstond een grijs gebied waarin mensen als ‘zelfstandige’ werkten, maar in feite gewoon verkapt in loondienst waren.
Gevolg: minder sociale premies, geen ontslagbescherming, geen pensioen, maar wel fulltime voor één baas werken, op zijn voorwaarden. Oneerlijke concurrentie, dus. De Wet DBA werd in 2016 ingevoerd om dit soort schijnzelfstandigheid tegen te gaan.
Hoe werkt de Wet DBA dan?
In plaats van een VAR-verklaring moeten opdrachtgevers en opdrachtnemers nu zelf beoordelen of er sprake is van loondienst. Er zijn drie hoofdelementen waar de Belastingdienst naar kijkt:
- Gezag: bepaalt de opdrachtgever hoe jij werkt? Of heb jij zelf de regie?
- Persoonlijke arbeid: moet jij de opdracht zelf doen, of mag je iemand anders sturen?
- Verplichte beloning: krijg jij doorbetaald bij ziekte, of bepaal je zelf hoe je factureert?
Als deze drie elementen samenkomen, is er een dienstbetrekking en géén zelfstandigheid. Simpel gezegd: hoe meer vrijheid jij hebt, hoe zelfstandiger je bent.
Wat betekent dit in de praktijk voor jou als ZZP’er?
Werk je exclusief voor één opdrachtgever? Worden je werktijden en inhoud van het werk strak aangestuurd? Moet jij de opdracht zelf uitvoeren? Word je behandeld als een medewerker?
Dan zit je al snel in het ‘rode gebied’ en loop je risico dat jij en je opdrachtgever loonheffingen moeten afdragen.
Wat merkt de markt hiervan?
Veel opdrachtgevers zijn sindsdien voorzichtig geworden. Ze willen geen risico lopen op naheffingen. Gevolg: strengere contracten, inzet van modelovereenkomsten, of zelfs een voorkeur voor tijdelijke dienstverbanden in plaats van zzp. Ik merk steeds vaker dat opdrachtgevers opdrachten uit angst niet meer durven te gunnen aan zelfstandige, terwijl de opdracht zich hier prima voor leent.
Voor zzp’ers betekent dit: vaker uitleggen waarom je echt zelfstandig werkt, en soms zelfs opdrachten mislopen als de opdrachtgever het risico niet aandurft.
Vertrouwen geven is moeilijker dan regels maken, maar het levert meer op.
Begrijp mij niet verkeerd: het is goed dat er grenzen worden gesteld aan schijnconstructies. Eerlijke concurrentie, bescherming tegen uitbuiting, allemaal belangrijk. Maar wat nu gebeurt, is dat ook de ‘echte’ zelfstandige onbedoeld in de knel komt.
Veel zzp’ers hebben bewust gekozen voor vrijheid, voor ondernemerschap, voor het zelf indelen van hun tijd. En juist die groep, die verantwoordelijkheid neemt, investeert en risico draagt, krijgt nu soms het gevoel dat ze zich continu moeten verdedigen.
Wat ontbreekt? Vertrouwen. In plaats van uit te gaan van ondernemerschap, moeten zzp’ers keer op keer bewijzen dat ze niet stiekem ‘werknemer’ zijn. Het lijkt soms wel een heksenjacht. Dat kan beter. Bijvoorbeeld met wetgeving die eenvoudiger en vooral duidelijker is, en die de zelfstandige echt erkent in plaats van wantrouwt.
Want ondernemen is geen grijs gebied, het is een keuze.
Praktische tips om veilig te werken binnen de Wet DBA
- Werk met een modelovereenkomst De Belastingdienst biedt goedgekeurde modelovereenkomsten aan. Die zijn niet verplicht, maar geven je wel meer zekerheid. Je hoeft er geen juridische duizendpoot voor te zijn: gewoon downloaden, aanpassen en ondertekenen.
- Zorg voor meerdere opdrachtgevers Het is één van de belangrijkste signalen dat je echt zelfstandig bent. Dus probeer niet jarenlang achter elkaar exclusief voor één partij te werken.
- Bepaal zelf hoe je werkt Laat zien dat je zelf bepaalt hoe je de opdracht uitvoert. Geen verplichte kantoordagen of vaste werktijden, tenzij je die zelf kiest.
- Gebruik je eigen tools, materialen en netwerk Werk met je eigen laptop, software en methodes. Neem eigen verantwoordelijkheid voor je planning en resultaat.
- Leg afspraken goed vast In een overeenkomst of in e-mail. Zeg gewoon waar het op staat: jij bent zelfstandig, verantwoordelijk voor je werk, en hebt de vrijheid om zelf keuzes te maken.
- Wees open en duidelijk naar opdrachtgevers Veel opdrachtgevers willen wel met zzp’ers werken, maar weten niet precies hoe. Neem de onzekerheid weg door de regels en afspraken duidelijk uit te leggen.
Anekdote
Ik sprak een tijdje terug een zzp’er die op z’n eerste dag bij een opdrachtgever al twijfels kreeg. “Ze hadden zelfs al een vaste koffiemok voor me klaargezet,” zei hij lachend. “Met mijn naam erop.” De rest van het team zat hem op te wachten bij de dagstart. “We beginnen elke dag om 8:30, hè?” werd hem verteld. Op dat moment dacht hij: dit voelt niet als freelance, dit voelt als in loondienst. En zo was het ook. Hij heeft het bespreekbaar gemaakt, afspraken aangepast en uiteindelijk op eigen voorwaarden verder gewerkt. Moraal van het verhaal: de kleine dingen zeggen vaak alles.
Kortom
De Wet DBA is er niet om jou als zzp’er dwars te zitten, maar om oneerlijke constructies tegen te gaan. Wil je veilig ondernemen? Zorg dan dat je je zaken goed op orde hebt. Werk zelfstandig, leg afspraken vast, wees transparant en neem zelf de regie.
En bovenal: blijf gewoon lekker ondernemen! Want dat is waarom je ooit voor jezelf begon, toch? En wanneer je twijfelt of ondernemen nog wel bij je past, overweeg dan een dienstverband bij een detacheerder (het liefst bij Match-14 😉). Je behoudt dan de variatie en keuze in projecten, maar wel met de zekerheid van een vast contract en zonder gedoe van de Wet-DBA.
Heb je vragen over de Wet DBA of twijfel je of jouw opdracht wel “DBA-proof” is? Stuur mij gerust een berichtje of bel. Bij Match-14 denken we graag met je mee en geven wij je graag een duidelijkheid en eerlijk advies!
Wat vonden jullie van dit artikel? En hoe kijken jullie aan tegen de Wet DBA? Laat het weten in de reacties.